Ders İzle Online Ders İzle
Lise 1 Tarih dersi TÜRKİYE TARİHİ (11–13.YÜZYIL) ünitesi TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİnde Kültür ve Medeniyet konusunun alt başlığı olan Türkiye Selçuklu Devletinde Kültürel Hayat konusunun özetini aşağıdan okuyabilirsiniz. KPSS Tarih hazırlığı yapan arkadaşlarımızın konuyu mutlaka dikkatlice okuması gerekir.
Türkiye Selçuklu Devletinde Sanat-Mimari
Türkiye’de kurulan İlk Türk devletleri döneminde sanat, Büyük Selçuklu Dönemindeki sanat anlayışının devamı ve gelişmiş hâlidir. Süslemede ve işçilikte daha ileri bir seviyeye ulaşılmıştır. Türkiye Selçukluları, amaçları topluma hizmet etmek olan dinî, sosyal ve ticari nitelikte cami, imaret ve kervansaray gibi birçok mimari eser ortaya koydular. Yapılan bu eserlerde taş işlemeciliği, yazılar ve
geometrik şekiller ile süslemeler ön plandadır. Bu yapıların her türlü giderleri vakıf topraklarının gelirlerinden ve vakıf yapan insanlar tarafından karşılanırdı.
Camiler, Türkiye Selçukluları sanatının en önemli mimari eserleridir. Bunların en önemlileri Konya ve Niğde’deki Alâeddin
camileridir. Mescitler içinde Konya’da Taş Mescit, Sırçalı Mescit ve Karatay Mescidi bu döneme ait önemli eserlerdendir.
Orta ve yüksek öğretimin yapıldığı kurumlar olan medreseler, hemen hemen her ilde bulunurdu. Medreselerde Kur’an-ı Kerim, hadis, kelam, fıkıh gibi din bilimlerinin yanında matematik, tıp, felsefe ve filoloji gibi fen ve sosyal bilimler de okutulmaktaydı. Özellikle tıp alanında yüksek öğretim yapan medreselerin yanında hastaneler bulunurdu. Konya’da Karatay ve Sırçalı, İnce Minareli medreseler dönemin eserlerindendir.
Külliye, caminin etrafına yapılmış medrese, şifahane, kütüphane, hamam, türbe ve imaret gibi değişik görevleri olan yapılar topluluğuna verilen addır. Türkiye Selçukluları zamanında yapılan külliyeler içinde Hunad Hatun Külliyesi ve Hacı Kılıç Külliyesi en önemlileridir.
Türbe ve kümbetler, hükümdarlar ve önemli devlet adamları için yapılan anıt mezarlardır. Türkiye Selçukluları mimari eserleri arasında sıkça türbe ve kümbetlere rastlanır. Bunlardan dört duvarının üstü kubbeyle örtülü olanlara türbe; duvarları silindir veya çokgen; çatıları da konik veya piramit şeklinde olanlarına da kümbet denir. Önemli kümbetlere örnek olarak Kayseri deki Döner Kümbet, Ahlat‘ta Ulu, Konya’da II. Kılıç Arslan kümbetleri gösterilebilir.
Saray ve köşkler Türkiye Selçukluları mimarisinin diğer önemli örneklerindendir. Bunların en önemlileri I. Alâeddin Keykubad tarafından yaptırılan Kayseri’deki Kubâdiye ve Beyşehir Kubâdâbâd yazlık sarayları ile Alanya’daki kışlık Alaiye sarayıdır.
Darüşşifalar, günümüzde hastahane olarak bilinen mimari eserlerdir. Kayseri Gevher Nesibe Darüşşifası, dönemin en büyük hastahanesi idi. Hastahanenin yanında bir de tıp eğitimi veren okul vardı.Dönemin diğer önemli darüşşifaları, Amasya’da Amasya Darüşşifası, Sivas’ta I.Alâeddin Keykavus, Kayseri’de Gıyasiye darüşşifalarıdır.
Türkiye Selçukluları zamanında, resim ve heykel sanatlarıyla da ilgilenilmiştir. Türkiye Selçukluları, saray kapısı ve duvarlarını, kale surlarını insan ve hayvan kabartmalarıyla süslemişlerdir. Selçukluların dinî yapılarında çift başlı kartal, at üstünde avcılık yapan insan kabartmalarına rastlanır. Hükümdarlık alametlerinden nevbet, saray görevlileri tarafından sarayın önünde her gün belirli vakitlerde çalınırdı. Mevlevî ve Ahi zaviyelerinde görülen musiki, tasavvuf müziğinin de temelini oluşturmuştur. Destanlar ve Dede Korkut Hikâyeleri kopuz eşliğinde çalınıp söylenirdi.
Yaygın görülen sanatlardan çinicilik ise özellikle cami, medrese, türbe ve mescitlerin iç ve dış süslemelerinde kullanıldı. Ayrıca kumaş, halı ve kilim dokumacılığı, hat sanatı, tezhip (kitap süsleme), ciltçilik, oymacılık ve kakmacılık ile maden işçiliği de gelişmişti.
