Anadolu Selçuklu Devleti’nin Yükseliş Devri Konu Anlatımı (KPSS Tarih)

9. Sınıf Tarih dersi TÜRKİYE TARİHİ (11–13.YÜZYIL) ünitesi TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ konusunun alt başlığı olan Türkiye Selçuklu Devleti’nin Yükselme Devri konusunun özetini aşağıdan okuyabilirsiniz. KPSS Tarih hazırlığı yapan arkadaşlarımızın konuyu mutlaka dikkatlice okuması gerekir.

ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ (1077 – 1308)

Türkiye Selçuklu Devleti’nin Yükseliş Devri

II. KILIÇ ARSLAN DÖNEMİ (1155 – 1192) I. Mesut’tan sonra tahta oğlu II. Kılıç Arslan geçti. II. Kılıç Arslan döneminin Türk tarihi çerçevesinden en mühim olayı Miryakefalon Savaşı’dır. II. Kılıçarslan’tahta geçmesiyle Türkiye Selçuklu Devleti’nin yükseliş dönemi başlamıştır. Miryakefalon Savaşı (1176) Malazgirt Meydan Savaşı’ akabindeki bir asırlık zaman zarfında Anadolu’nun büyük bir bölümünün Türkler tarafından fethedilmesini engelleyemeyen Bizans İmparatorluğu, Türkleri Anado­lu’dan atmak için son kez büyük bir ordu oluşturarak Türkler üzerine yürüdü. Denizli yakınlarında yapılan savaşı Selçuk­lular kazandı. Sonuçları: *         Bizanslılar yenildi. *         Türkler pek çok savaş ganimeti ele geçirdiler. *         Bizanslılar savunma durumuna geçtiler. *         Bizans vergiye bağlandı. Önemi: Miryakefalon Savaşı’ndan sonra, Bizanslılar, Türkleri Ana­dolu’dan çıkartamayacağını anlamış ve savunmaya çekil­miştir. Bu zaferle Türkler Anadolu’ya kesin olarak yerleşmiş­lerdir. Artık Anadolu tam anlamıyla “TÜRK YURDU” olmuştur. II. Kılıç Arslan, Anadolu’daki sorunları kararlı bir şekilde ele aldı. 1178 yılında Danişmentlilere son verdi. II. Kılıç Arslan, eski Türk hakimiyet anlayışına göre ülkeyi 11 oğluna paylaştırıp kendisi büyük sultan olarak Konya’da oturmaya başladı. Fakat bu durum şehzadeler arasında bir saltanat mücadelesine yol açtı. Bu mücadeleyi I. Gıyaseddin Keyhüsrev kazandı. Not: Anadolu Selçukluları döneminde ilk bakır para I. Mesud döneminde, ilk gümüş para II. Kılıçarslan döneminde, ilk altın para ise 13. yy’da I. Alaeddin Keykubat döneminde bastırılmıştır. I. GIYASEDDİN KEYHÜSREV DÖNEMİ I. Dönem: (1192-1196) II. Dönem: (1204-1211) I. Gıyaseddin Keyhüsrev Menderes Irmağı’na kadar olan bütün toprakları ele geçirdi. I. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde devletin sınırları ilk kez Akdeniz’e kadar genişledi. Antalya limanını ele geçirdi. Antalya’nın fethiyle Selçuklular ilk defa denizciliğe başlayıp bir donanma kurdular. Böylece Anadolu Selçuk­luları Akdeniz’e inmiş oldu. Antalya’yı ihracat ve ithalat limanı konumuna getirdi. I. Gıyaseddin Keyhüsrev uluslararası ticareti geliştirebilmek için Venediklilerle ilk defa bir ticaret antlaşması yaptı. I. İZZEDDİN KEYKAVUS DÖNEMİ (1211 – 1220) I. Gıyaseddin Keyhüsrev’in ölümünden sonra yerine oğlu I. İzzeddin Keykavus geçti. Bu dönemde Kıbrıs kralıyla bir antlaşma yapılarak her iki ülke tüccarlarına da birbirinin topraklarında yerleşme, ticaret yapma hakları tanındı. Kara­deniz’de Sinop alınarak önemli ithalat ve ihracat merkezi haline getirildi. I. ALÂADDİN KEYKUBAT DÖNEMİ (1220 – 1237) Anadolu Selçuklu Devleti’nin en parlak dönemi Alaaddin Keykubat dönemidir. Bu dönemde; Yaklaşan Moğol tehlikesine karşı alınan tedbirler: – Konya, Kayseri, Sivas gibi önemli şehirlerin sur ve kalelerinin yeniden inşa ettirilmesi, – Doğu’daki kalelere hazır kuvvetlerin yerleştirilmesi, – Eyyübiler ile dostluk antlaşması imzalanması, – Halifenin isteği üzerine kendisine askeri kuvvet gönderilmesi, – Moğollar ile dostluk kurulmaya çalışılması olarak sıralanabilir. NOT: Yassıçemen Savaşı sonrası Anadolu Selçukluları tarafına geçen Harzemşahlar Doğu Anadolu’ya yerleştirilerek sınır güvenliği sağ­lanmıştır. Alaaddin Keykubat döneminde ayrıca; *         Anadolu ve Konya, büyük kültür merkezi haline gelmiştir. *         Kandelor (Alaiye-Alanya) alınarak tersane kurulmuştur. *         Batı ve Akdeniz kıyılarına Türkmenler yerleştirilmiş­tir. *         Sinop’ta yapılan bir donanma ilk defa denizaşırı sefer yapıldı ve Kırım – Suğdak limanı ele geçirildi. *          Anadolu’da siyasi birliği sağlama amacına yönelik fa­aliyetlerini de sürdüren l. Alaaddin Keykubat Erzin­can’ı alarak Mengücekler’e, Harput’u da alarak Artukoğulları’nın Harput koluna son vermiştir. *          Eyyübiler üzerine bir sefer düzenlemiş, ve onları yenmiştir. Sinop – Antalya, Erzurum – İzmir arasında yollar yapılmıştır. Bu yollara kervansaray adında konaklama ve güvenlik merkezleri kurulmuştur. Böylece ticaret yollarının güvenliği sağlanmıştır. Alaaddin Keykubad, 1230 yılında Harzemşahları Yassıçimen Savaşı’nda yenilgiye uğratmış­tır. Yassıçimen Savaşı (1230) Moğollarla mücadele eden Harzemşahlar,  Azerbaycan bölgesinde Celaleddin Harzemşah liderliğinde toplandılar. Anadolu Selçukluları Moğollarla aralarında tampon bölge oluşturan Harzemşahları destekliyordu. Fakat Harzemşahların Selçuklulara bağlı Ahlât şehrini işgal etmesi iki devlet arasındaki ilişkileri bozdu. Bunun üzerine Sultan Alaleddin Keykubat sefere çıktı. Savaşın Sonucunda: Harzemşahlar yenildiler ve Doğu Anadolu’yu terk ettiler. Doğu Anadolu’da otorite boşluğu oluştu. Yassıçemen Savaşı’nı kaybeden Harzemşahların Doğu Anadolu’yu terk etmeleri sınırdaki tampon bölgeyi kal­dırmış ve Moğolların Anadolu’ya girmesine zemin hazır­lamıştır. Anadolu Selçuklu Devleti’nin yükselme dönemi, I. Alaaddin Keykubat’ın ölümüyle sona ermiştir (1237). Not: Selçuklu hükümdarlarının kıyı kentlerini ele geçirmeleri ve kervansaraylar yapmalarında amaç ticareti geliştirmektir. Bu amaçla: –    Kervan ticaretini yaygınlaştırdılar. –    Kervansaraylar inşa ettiler. –    Şehirciliğe önem verdiler. –    Ticaret vergilerini azalttılar. –    Çevre ülkelerle ticaret anlaşmaları yaptılar. –    Sigorta yaptılar.