Ders İzle Online Ders İzle
9. Sınıf Tarih dersi Türk-İslam Devletleri (10-13. yüzyıllar) ünitesi Türklerin İslamiyeti Kabulü konusunun özetini aşağıdan okuyabilirsiniz. KPSS Tarih hazırlığı yapan arkadaşlarımızın konuyu mutlaka dikkatlice okuması gerekir.
TÜRKLERİN İSLAMİYETİ KABULÜ:
Hz. Ömer zamanında Müslümanlar Sasani Devleti’ne son verince Müslüman Araplar ve Türkler ilk defa komşu oldular. Halife Osman zamanında Araplar Ceyhun nehrini aşınca Türk – Arap savaşları başladı. Bu sırada Göktürk Devleti yıkılmış yerini Türgeş Devleti almıştı.(744)
Emeviler döneminde Türk – Arap savaşları şiddetlendi. Çünkü Emeviler, Emevi milliyetçiliği yapıyor ve Arap olmayan Müslümanları “mevali” olarak görüp aşağılıyordu. Özellikle Kuteybe Bin Müslim’in Horasan valisi olması ile Türkler üzerindeki baskı ve şiddet daha da arttı. Bu dönemde Türgeşler Arapların Orta Asya’ya, Hazarlarda Kafkasları aşmasına mani oldu. Ancak Türgeş Devleti yıkılınca Türkler, batıdan ilerleyen Araplar ile doğudan ilerleyen Çinliler arasında kaldılar.
Abbasiler döneminde ise özellikle Talas Savaşı’ndan sonra Türk – Arap ilişkileri düzeldi ve Türkler büyük kitleler halinde Müslüman olmaya başladı.
Talas Savaşı:
Tarih: 751
Taraflar: Çinliler X Araplar + Karluklar
Sebep: Çinliler ile Araplar arasındaki Orta Asya’ya hâkim olma mücadelesi
Sonuç:
1. Karlukların yardımı ile savaşı Müslüman Araplar kazandı. Türk – Arap ilişkileri iyi yönde gelişmeye başladı. (Orta Asya Çinlileşmekten kurtuldu.)
2. Müslümanlarla Türkler arasında ticaret ilişkileri başladı.
3. Türkler arasında İslamiyet yayılmaya başladı.
4. 751 Türk-İslam tarihinin başlangıcı kabul edilir.
5. Kâğıt ve matbaa Müslümanlar tarafından öğrenildi.
DÖNEM İLİŞKİLER
Hz. Ömer Komşu olundu.
Hz. Osman Savaşlar başladı.
Emeviler Savaşlar şiddetlendi.
Abbasler Dostluk başladı.
Tablo 1: Türk – Arap İlişkileri
Türklerin İslamiyeti Kabul Etmesinin Sebepleri:
1. Göktengri dini ile İslamiyet arasındaki benzerlikler:
a) Her 2 dinde de tak Tanrı inancının olması.
b) Her 2 dinin ahlak anlayışının birbirine benzemesi
c) Her 2 dinde de kurban kesme, ahiret, cennet (uçmağ), cehennem (tamu) inançlarının bulunması.
d) Her 2 dinde de temizliğin çok önemli olması.
e) Türklerdeki fetih anlayışı (Cihan hâkimiyeti mefkûresi) ile İslamiyet’teki cihat anlayışının birbirine benzemesi
f) Her 2 dinde de ruhban sınıfının bulunmaması.
g) Göktengri dinindeki kam ve ozanın İslamiyet’teki derviş ve evliyaya benzemesi.
2. Diğer Sebepler:
h) Türk – Arap ticareti
i) Abbasilerin Türklere iyi davranması
Türkler Abbasi Devleti Hizmetinde
1) Abbasi Halifesi Cafer el Mansur, ilk defa Türkleri askeri birlikler arasına almıştır.
2) Halife Harun Reşid, muhafız birliğini Türklerden oluşturdu ve Türkler Bizans sınırına yerleştirilmeye başladılar.
3) Emin ile Memun arasındaki halifelik mücadelesinde Memun, Emin’i destekleyen İranlıların yerine Türklerden ordu birlikleri kurdu.
4) Halife Muttasım, Samarra şehrini Türkler için kurdu.
5) Türkler Abbasi Devletinde Vezir ve Haciblik yaptılar,Bizans sınırında görev aldılar, iç isyanları basyırdılar, çeşitli eyaletlerde valilik görevlerinde bulundular.
Türkler İslâmiyet’i Kabul Etmelerinin Sonuçları
1) İslâmiyet’i daha geniş bir alana yaymışlardır (Pakistan, Afganistan, Bangladeş ve Hindistan’ın bir kısmı ile Balkanlar )
2) İslâm dünyasındaki ayrılıkları etkili bir şekilde ortadan kaldırarak Halifeyi korumuşlardır.
3) İslam medeniyetinin gelişip yaygınlaşmasında etkili oldular
4) İslamiyet’in yayıldığı sahalarda devletler kurdular
5) Türkler, karışıklık içinde bulunan İslâm dünyasının koruyuculuğunu üstlendiler. Selçuklular, Abbasi halifelerini himaye ettiler. Batı’da Haçlı Seferleri’ne, Doğuda Moğol akınlarına karşı Türkler tarafından set oluşturuldu. Böylece İslâm dünyası dağılmaktan kurtulmuştur. Bin yıla yakın bir süre Türkler, İslâmiyetin bayraktarlığını yapmıştır.
6) Gazneli Mahmud’un Hindistan’a yaptığı seferler neticesinde İslâmiyet Hindistan’a kadar ulaşmıştır. Böylece yakın dönemlerde kurulan Pakistan ve Bangladeş’in temelleri atılmıştır.
7) Osmanlı Döneminde ise Türkler Balkanlara yerleştiler. Arnavutlar, Bosna-Hersekliler (Boşnaklar) bu dönemde Müslüman oldular.
Türklerin İslamiyet’e Hizmetleri:
1. İslamiyeti koruduk.
a) Haçlılara karşı İslamiyeti koruduk. (A.S.D, Eyyubiler, Memluklar)
b) Bizans’a karşı İslamiyeti koruduk. (A.S.D, B.S.D, Osmanlı)
2. İslamiyeti yaydık.
a) Hindistan’a İslamiyeti yaydık. (Gazneliler ve Babürler)
b) Balkanlara ve Kafkasya’ya İslamiyeti yaydık. ( Osmanlı Devleti)
3. Halifeyi koruduk.
a) Büveyhoğulları’na karşı Halifeyi koruduk. ( B.S.D ve Gazneliler)
b) Moğollara karşı Halifeyi koruduk. ( Memluklar)
4. İslam devletlerinde ordu ve devlet yönetiminde görevler aldık. (Örnek: Avasım)
5. İslam bilim ve sanatına katkıda bulunduk.
a) Bilim adamlarımızla. ( İbn-i Sina, Farabi, Biruni, Abdullah Barani….)
b) Eğitim kurumlarımızla. ( Nizamiye Medresesi.)
