Ders İzle Online Ders İzle
Oğuzlar (Uzlar)
Lise 1 tarih dersi İlk Türk Devletleri ünitesi Diğer Türk Devletleri ve Toplulukları konusunun alt başlığı olan Oğuzlar (Uzlar)’ın ders notu aşağıda paylaşılmıştır. KPSS Tarih hazırlığı yapan arkadaşarımızda mutlaka dikkatli bir şekilde konuyu okumalıdır.
Oğuz: Ok+uz= Okuz = Oğuz = Boylar, kabileler anlamına gelir. Oğuzlara, Araplar Guz, Bizanslılar Uz, Ruslar Tork demişlerdir. Oğuzlara Müslüman olduktan sonra ” Türkmen ” (Yörük) denilmiştir.
Dede Korkut Hikayeleri: Oğuz – Kıpçak mücadelelerini anlatır.
Oğuzları Tarih Boyunca Kurduğu Devletler: Oğuz Yabgu Devleti, Büyük Selçuklu Devleti, Anadolu Selçuklu Devleti, Harzemşahlar, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Anadolu Beylikleri, Osmanlı Devleti, Türkiye Cumhuriyeti, KKTC, Türkmenistan
Kök Türk Yazıtları’ndaki bilgilerden Oğuzların Orhun ve Selenga nehirleri bölgesinde yaşadıkları anlaşılmaktadır. Köktürk devletlerinin egemenliğinde yaşayan Oğuzlar, Uygur Devleti’nin kurulmasıyla onların egemenliğine girdiler. Kırgızların, Uygur Devleti’ne son vermesi üzerine Oğuzlar, batıya göç ederek Seyhun bölgesine yerleştiler. Bu bölgede yaşayan Oğuzların bir kısmı, Kıpçakların ve Karlukların baskıları sonucunda Peçenekleri batıya iterek Karadeniz’in kuzeyindeki Peçenek yurduna yerleştiler.
Oğuzlar Kıpçakların ve Rusların baskıları yüzünden XI. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yerleştikleri yerlerden ayrılıp Tuna Nehri’ni geçerek Balkanlar’a gelmişlerdir. Balkanlar’a gelen Oğuzların bir kısmı, Bizans ordusunda görev aldı. Malazgirt Savaşı sırasında Peçenekler gibi Bizans ordusundan ayrılarak Selçukluların safına geçtiler. Oğuzlar, XI. yüzyılın sonlarına doğru Peçenek saldırıları, şiddetli soğuklar ve salgın hastalıklar yüzünden dağılıp siyasi varlıklarını kaybettiler. Bizans, bunlardan bir kısmını Romanya’nın Dobruca bölgesine yerleştirdi. Günümüzdeki Gagavuzlar, buraya yerleşmiş olan Oğuzların torunlarıdır.
Seyhun bölgesinde kalan Oğuzlar bu bölgede Oğuz Yabgu Devleti’ni kurdular. X. yüzyılın sonlarına doğru İslamiyeti kabul eden Oğuzlar, XI. yüzyılda Büyük Selçuklu Devleti’ni kurarak Türklerin Anadolu’yu yurt edinmelerine öncülük ettiler. Anadolu’da önce Türkiye Selçuklu Devleti’ni, sonra Osmanlı Devleti’ni kuran Türk boyu olmuşlardır. Yirmi dört boydan oluşan Oğuzların büyük bir bölümü ilk başlarda göçebe olarak yaşadı. Ancak batıya gitmeleriyle birlikte yerleşik hayata geçerek şehirler kurdular. Onların yerleşik hayata geçmelerinde İslamiyetin büyük rolü oldu.
Kervan yollarının Oğuz şehirlerinden geçmesi, şehirlerdeki ticaret hayatını canlandırdı. Oğuzların en önemli ticaret malı koyun idi. Horasan ve Maveraünnehir bölgelerindeki et ihtiyacı Oğuzlar tarafından karşılanmıştır.
